Türkiye’de emeklilik sistemi, sigortalılık başlangıç tarihine göre üç dönemde inceleniyor: 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar, 9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 arası girenler ve 1 Mayıs 2008 sonrası girenler. 2023’te çıkarılan EYT yasası ile özellikle ilk gruptaki (1999 öncesi) sigortalılar için emeklilik koşulları yeniden düzenlendi. Artık çalışanlar, hangi dönemde sigortalı olduklarına bağlı olarak farklı prim günü ve yaş kriterleriyle emekliliğe hak kazanabiliyor.
Aşağıda her dönem için güncel SGK emeklilik şartları detaylı bir şekilde açıklanıyor
8 Eylül 1999 Öncesi Sigortalılar (EYT Kapsamı)
Bu dönemde sigorta başlangıcı olanlar, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi sayesinde yaş şartı aranmaksızın emekli olabilmektedir. Kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıllık sigortalılık süresini doldurmak ve gerekli prim gün sayısına ulaşmak yeterlidir. SSK (4A) kapsamında ilk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar için istenen prim gün sayısı, ilk işe giriş tarihlerine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişir. Bu prim şartını tamamlayan ve sigortalılık süresini dolduran EYT’liler, herhangi bir yaş engeline takılmadan emekli olabilirler.
-
SSK (4A) kapsamında, 1999 öncesi sigortalı olanlar için gerekli prim gün sayısı ilk işe başlama yıllarına göre 5000 – 5975 gün arasında değişir
-
Bağ-Kur (4B) ve Emekli Sandığı (4C) kapsamında ise kadınlar için 7200 gün, erkekler için 9000 gün prim ödeme şartı uygulanır. (Mevcut düzenlemelerde Bağ-Kur’lu erkeklerin 9000 gün şartının zamanla 7200 güne düşürülmesi planlanmaktadır)
EYT kapsamındaki bir sigortalı, yukarıdaki prim gün şartlarını sağladığında yaş beklemeden emeklilik dilekçesini verebilir. Örneğin 1995 yılında SSK’lı olarak çalışmaya başlayan bir erkek, 25 yıl sigortalılık süresi ve 5750 gün civarında prim ile hemen emekli olabilecektir. Benzer şekilde, 1998’de işe başlayan bir kadın 20 yılını doldurup yaklaşık 5900 prim günüyle yaşa takılmadan emekli olabilir.
Not: 1999 öncesi sigortalılar için bir diğer seçenek de kısmi (yaştan) emeklilik imkânıdır. En az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü bulunanlar, normalden geç olmakla birlikte, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurduklarında emekliliğe hak kazanabilirler. Bu seçenek, prim gün eksiği olanların daha ileri bir yaşta da olsa emekli olabilmesini sağlar.
9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 Arası Sigortalılar
Bu dönemde ilk kez sigortalı olanlar, EYT düzenlemesinden faydalanamadıkları için emeklilikte kademeli yaş şartına tabidir. 4447 sayılı 1999 reformu ve 2008 reformu gereği, 9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 arasında sigorta başlangıcı olanlar için emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlenmiştir. Emekli olabilmek için bu yaşlara ek olarak en az 7000 prim günü tamamlanması gerekmektedir.
-
Tam emeklilik için kadınların 58, erkeklerin 60 yaşını doldurması ve 7000 gün prim ödemesi şarttır. Bu koşullar, 5510 sayılı kanunla belirlenen kademeli emeklilik sistemi kapsamında uygulanır.
-
Bu dönemde sigortalı olup 7000 günü tamamlayamayanlar için kısmi emeklilik imkânı bulunmaktadır. En az 25 yıllık sigortalılık süresini ve 4500 prim gününü dolduranlar, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında kısmi emekliliğe hak kazanabilir. Kısmi emeklilik, daha düşük primle emekli olma olanağı sağlasa da emekli maaşı tam emekliliğe göre nispeten düşük olacaktır.
Örnek: 2000 yılında çalışmaya başlamış bir SSK’lı kadın, en erken 58 yaşında emekli olabilecektir. Bu kişi, 58 yaşını doldurduğunda en az 7000 gün primi varsa emeklilik hakkını kazanacak; eğer prim günü eksikse 4500 günle de 58 yaş şartını sağladığında kısmi emekli olabilecektir. Benzer şekilde, 2003 girişli bir erkek sigortalı, 60 yaşını doldurup 7000 prim gününü tamamladığında emekli olmaya hak kazanır.
1 Mayıs 2008 Sonrası Sigortalılar (Yeni Sistem)
1 Mayıs 2008 ve sonrasında ilk defa sigortalı olanlar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve GSS Kanunu ile getirilen yeni emeklilik sistemine tabidir. Bu sistemde tam emeklilik için gereken prim gün sayısı arttırılmış ve emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilmiştir. 2008 sonrası sigortalılar için 7200 prim günü (4A SSK’lılar için) tamamlamaları gerekmektedir. Emeklilik yaşı ise sabit değildir; 2036 yılından itibaren kademeli artışla, kadınlarda 58’den 65’e, erkeklerde 60’dan 65’e kademeli olarak yükselen bir yaş şartı bulunmaktadır.
-
Kadınlar, 7200 prim gününü doldurma tarihlerine göre 58 ile 65 yaş arasında değişen bir emeklilik yaşına tabi olacaklardır. Benzer şekilde erkekler için de 7200 gün şartıyla 60 ile 65 yaş arasında kademeli emeklilik yaşı uygulanacaktır. Örneğin, prim şartını 2040 yılında dolduran bir erkek sigortalı muhtemelen ~62-63 yaşında emekli olabilecekken, 2048 ve sonrasında tamamlayanlar için yaş şartı 65’e çıkmaktadır.
-
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında 2008’den sonra sigortalı olanlar için prim gün şartı 9000 gün olarak devam etmektedir. Yaş şartı onlar için de benzer şekilde kademeli olarak 65’e kadar çıkacaktır.
-
Kısmi emeklilik: 2008 sonrası sigortalı olup gerekli primini dolduramayanlar, en az 5400 prim günü (15 yıl) ile emeklilik hakkını kazanabilirler ancak bunun için kadınlarda 61, erkeklerde 63 yaş şartı vardır. Bu kısmi emeklilik yaşı da ileri yıllarda kademeli artış gösterecektir.
Örnek: Mayıs 2009’da sigortalı olan bir kadın çalışan, 7200 gün primini tamamladığı yıla göre yaklaşık 60’lı yaşların başında emekli olabilecektir. Diyelim ki bu kişi prim gününü 2037’de dolduruyor; bu durumda yaklaşık 59-60 yaş civarında emekli olma hakkı kazanacakken, primlerini daha geç tamamlayanlar için yaş sınırı daha da yukarı çıkabilecektir. 2015 ve sonrasında işe giren çok genç çalışanlar ise prim günlerini doldursalar bile emeklilik için 65 yaşını beklemek durumunda kalacaklardır.
Güncellenen Emeklilik Tablosu Özet
Aşağıdaki tabloda, SGK’nın güncel emeklilik şartları sigorta başlangıç dönemlerine göre özetlenmiştir:
Sigorta Başlangıcı | Emeklilik Yaşı (Kadın/Erkek) | Prim Günü (Tam Emeklilik) | Kısmi Emeklilik |
---|---|---|---|
8 Eylül 1999 ve öncesi | Yaş şartı yok (EYT kapsamında) | 5000 – 5975 gün (SSK) 7200 gün (4B/4C kadın) 9000 gün (4B/4C erkek) |
3600 gün + 15 yıl (58 yaş kadın / 60 yaş erkek) |
9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 | 58 / 60 yaş | 7000 gün (SSK | 4500 gün + 25 yıl (58/60 yaş) |
1 Mayıs 2008 ve sonrası | 58-65 / 60-65 yaş (kademeli artış) | 7200 gün (SSK) 9000 gün (4B/4C) |
5400 gün + 15 yıl (61/63 yaş) |
Tablo: SGK emeklilik şartları, sigorta başlangıç tarihine göre farklılık göstermektedir. EYT düzenlemesiyle 1999 öncesi sigortalılar için yaş engeli kaldırılmıştır; diğer dönemler için kademeli yaş ve prim şartları geçerlidir.
Kaynak: SGK