Bursa gibi tarihi ve nüfus yoğunluğu yüksek şehirlerde, deprem tehlikesi sadece bir olasılık değil, bilimsel verilerle desteklenen ciddi bir risktir. Bu nedenle kentsel dönüşüm projeleri, zemin etütleri ve afet farkındalık çalışmaları bir an önce hızlandırılmalıdır.

Bursa’da Hangi Faylar Risk Oluşturuyor?

Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Gürol Seyitoğlu’nun 2024 yılında yürüttüğü çalışmada, Bursa’da yeni bir fay hattı keşfedildi: Kayapa-Yenişehir Fayı. Bu fayın, 7 büyüklüğünde veya daha büyük bir deprem üretme potansiyeline sahip olduğu açıklandı.

Bursa’nın genelinde ise üç ana aktif fay hattı dikkat çekiyor:

• Ulubat Fayı

• Bursa Fayı

• İnegöl Fayı

İnegöl Fayı’nın 2500 yıldır, Ulubat Fayı’nın ise 1800 yıldır büyük bir deprem üretmediği tespit edildi. Uzmanlara göre, bu kadar uzun süredir biriken gerilim, gelecekte büyük bir yıkıma neden olabilir.

Bir Fay Kırılırsa Diğeri de Tetiklenebilir

Doç. Dr. Taylan Sançar, BBC Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Bursa ve İnegöl faylarının birinin kırılması durumunda diğerini de tetikleyebileceğini belirtti. Bu da, eş zamanlı kırılmalarla daha büyük bir depremin meydana gelme riskini artırıyor.

Sançar ayrıca, Bursa merkezdeki yoğun yapılaşmanın bilimsel hendek kazılarını zorlaştırdığını, bu yüzden geçmiş depremlerin tam yerlerinin tespit edilemediğini de vurguluyor.

Bursa’da Deprem Riski Neden Bu Kadar Yüksek?

İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü’nden Prof. Dr. Sinan Özeren’e göre, Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun kuzey kolunda daha fazla yıllık hareket olsa da, güney koldaki yavaş ancak uzun yıllar boyunca biriken gerilim, yıkıcı depremler için zemin hazırlıyor.

Özeren, Çin’deki 2008 Wenchuan Depremi örneğini vererek, düşük hareket oranına rağmen uzun süre biriken enerjinin çok yıkıcı sonuçlar doğurabileceğini hatırlatıyor.

Bursa’da Beklenen Deprem Ne Kadar Büyük Olabilir?

Gebze Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Savaş Karabulut’un modellemelerine göre:

• Orta kolun (Mudanya-Erdek-Ayvacık hattı) üretebileceği deprem: 7.2 büyüklüğünde

• Güney kolun (Bursa şehir merkezinden geçen faylar) üretebileceği deprem: 7.2 – 7.4 büyüklüğünde

Karabulut ayrıca, olası bir depremde Bursa merkezdeki ivme değerinin 0.38g’ye çıkabileceğini, bu da kentin birinci derece deprem bölgesi sayılmasına yol açabileceğini belirtiyor.

Zemin Sıvılaşması ve Heyelan Riski Var mı?

Evet. Bursa, büyük oranda ova üzerinde kurulduğu için zemin sıvılaşması riski de yüksek.
Özellikle Mudanya’da bu değer 1g seviyesine kadar çıkabiliyor. Ayrıca, Uludağ yamaçlarına bakan bölgelerde heyelan ve kaya düşmesi gibi ikincil afetlerin de deprem sırasında yaşanabileceği uyarısı yapılıyor.

TÜBİTAK’ın tanımına göre, zemin sıvılaşması, deprem sırasında toprağın dayanıklılığını kaybederek sıvı gibi davranmasıdır. Bu durum, yapıların temellerinin batmasına ya da devrilmesine sebep olabilir.

Bursa’da Deprem Riski Hakkında Bilinmesi Gerekenler

• Üç ana fay hattı (Ulubat, Bursa, İnegöl) 7 ve üzeri büyüklükte deprem üretebilir.

• İnegöl Fayı 2500 yıldır, Ulubat Fayı 1800 yıldır hareketsiz.

• Zemin sıvılaşması ve heyelan riski özellikle ovada ve yamaçlarda yüksek.

• 7.2 – 7.4 büyüklüğünde depremler bekleniyor.

• Deprem tetiklenmesi riski bulunuyor.